Economi yn faes gwyddoniaeth a gweithgaredd cymdeithasol sy'n astudio cynhyrchu, dosbarthu a defnyddio nwyddau a gwasanaethau. Mae economeg yn cwmpasu ystod eang o faterion sy'n ymwneud ag adnoddau, arian, marchnadoedd, buddsoddiad, busnes ac ymddygiad defnyddwyr.
Agweddau pwysig ar yr economi yw:
- Micro-economeg: Mae micro-economeg yn astudio ymddygiad cwmnïau a defnyddwyr unigol. Mae'n dadansoddi sut mae prisiau, cyflenwad a galw am nwyddau a gwasanaethau yn cael eu ffurfio ar lefel marchnadoedd unigol.
- Macro-economeg: Mae macro-economeg yn edrych ar yr economi yn ei chyfanrwydd. Mae'n archwilio dangosyddion economaidd cyffredinol megis cenedlaethol incwm, chwyddiant, diweithdra, twf CMC a ffactorau eraill sy'n effeithio ar les economaidd y wlad.
- Marchnadoedd: Mae marchnadoedd yn chwarae rhan allweddol yn yr economi. Maent yn dod â phrynwyr a gwerthwyr at ei gilydd, gan ganiatáu i nwyddau a gwasanaethau newid. Yn dibynnu ar y math o gynnyrch a marchnad, gellir defnyddio gwahanol fathau o gystadleuaeth.
- Adnoddau: Mae adnoddau fel llafur, tir, cyfalaf a gwybodaeth yn chwarae rhan bwysig yn yr economi. Mae rheoli a dyrannu adnoddau yn amcanion allweddol polisi economaidd.
- Busnes ac Entrepreneuriaeth: Busnesau sy'n gyrru'r economi trwy greu nwyddau a gwasanaethau ar gyfer y farchnad. Mae entrepreneuriaid yn cymryd risgiau i ddatblygu syniadau newydd a phrosiectau busnes.
- Gwleidyddiaeth a llywodraeth: Mae'r wladwriaeth yn dylanwadu ar yr economi trwy bolisïau cyllidol ac ariannol, cyfreithiau a rheoleiddio. Gall polisi economaidd gael effaith ar chwyddiant, trethiant, sefydlogrwydd arian cyfred ac agweddau eraill.
- Economi byd: Mae economi fyd-eang yn golygu bod gwledydd wedi'u cysylltu gan fasnach, buddsoddiad a llif ariannol. Mae globaleiddio yn chwarae rhan arwyddocaol yn yr economi fodern.
- Agweddau cymdeithasol: Mae economi hefyd yn dylanwadu ar gymdeithas a materion cymdeithasol. Gall effeithio ar gyfraddau tlodi, cydraddoldeb incwm, a mynediad i addysg a gofal iechyd.
Mae economeg yn ddisgyblaeth sy'n ein helpu i ddeall sut mae'r system ariannol fyd-eang yn gweithredu, sut mae penderfyniadau dyrannu adnoddau'n cael eu gwneud, a sut mae adnoddau'n cael eu dyrannu. Mae'n chwarae rhan bwysig mewn bywyd bob dydd ac yn dylanwadu ar benderfyniadau micro-lefel fel teulu y gyllideb, yn ogystal ag ar brosesau economaidd byd-eang.
